مردمی با قمه‌ای در دست؛ اگر در روزهای معمول سال، شخصی با چنین مشخصاتی را در خیابان‌ها ببینید، یک تماس با پلیس کافی است تا دستگیر شود؛ اما در عاشورا قمه زنی راه را برای قداره‌بندی باز می‌کند. از آن عجیب‌تر، تیغ‌زنی است که خوشبختانه در کشورمان باب نیست، ولی گروهی از شیعیان افغانستان و عراق به سهم خود، جورمان را در این زمینه می‌کشند!

به گزارش «تابناک»، کوبیدن تیغه قمه بر فرق سر، یک روش قمه زنی است که منجر به مرگ هم شده‌ و کوبیدن مکرر لبه کند قمه بر فرق سر و سپس یک برش‌ روی محل مکرر ضربه خورده، روش دیگری است که قمه زنان به کار می‌گیرند و این عمل را نیز در راستای ‌ارادت به حضرت ابالفضل عباس (ع) می‌دانند؛ هرچند برخی دیگر بر این باورند این کار تماماً از سر ارادات نیست و انگیزه‌های دیگری نظیر خودنمایی نیز در آن هست؛ جنبه‌ای که در سینه زنی ساده قابل تبلور نیست.

با این حال حتی اگر قمه زنی از سر ارادت به شهدای کربلا به ویژه حضرت عباس باشد، قطعاً مورد رضایت قلبی معصومین نیست، چرا که ایشان برای جلوگیری از انحراف دین خدا جان دادند و ظلم بزرگی به اسلام و ‌تشیع است‌که شیعه را با تیغ و قمه معرفی کرد و فلسفه عاشورا را آنچنان در چنین امور انحرافی کشاند که با جست‌و‌جو در منابع غیرفارسی زبان پیرامون محرم و عاشورا و تاسوعا، با حجم انبوهی از تصاویر سر‌ها و تنهای خونین مواجه شد که در میان آن‌ها کودکان نیز هستند.

‌«انّ استعمال السّیوف و السلاسل و الطبول و الابواق و ما یجری الیوم أمثاله فی مواکب العزاء بیوم عاشورا انّما هو مُحرم و هو غیر شرعی / به کار بردن شمشیر‌ها (=قمه‌زنی) و زنجیر‌ها و طبل‌ها و بوق‌ها و کارهایی مانند این امور که امروزه در دسته‌های عزاداری و در روز عاشورا معمول است، همه حرام و غیر شرعی است»؛ این فتوای سید ابوالحسن اصفهانی استاد بزرگانی چون زنده یاد علامه طباطبایی و آیت الله بهجت به حمایت از علامه سید محسن امین و در حرمت قمه بود.

این فتوا پس از آن صادر شد که علامه سید محسن امین پس از نگارش رساله‌ای با نام التنزیه لاعمال الشبیه، که در آن اثبات کرده بود قمه زنی و پاره‌ای از رسوم عزاداری عوام، اعمال غیرشرعی، حرام و شیطانی‌اند و به واسطه همین رساله مورد خشم مردم عوام قرار گرفت و پس از تهمت‌ها و توهین‌های فراوان طردش کردند. شبیه همین فتوا را سید محمدحسین کاشف الغطاء نیز داد و البته در مقابل این نظریات، شیخ نائینی بود که دیدگاهی کاملاً مخالف داشت که بسیاری نیز از نظر آیت الله نائینی در قمه زنی پیروی کرده و می‌کنند.

به دنبال پیروزی انقلاب اسلامی ایران، امام خمینی نیز مبارزاتی را با افراط گرایی در عزاداری پی گرفت و چهره‌هایی چون آیت الله محمدباقر صدر و شهید آیت الله مرتضی مطهری نیز در این زمینه گفتارهای صریحی داشتند. استاد مطهری در این باره در کتاب جاذبه و دافعه علی گفته است: «قمه زنی و بلند کردن طبل و شیپور از ارتودکس‌های قفقاز به ایران سرایت کرد و چون روحیه مردم برای پذیرش آن آمادگی داشت، همچون برق در همه جا دوید‌».

مقام معظم رهبری نیز درباره چنین اقداماتی در سال ۷۳ در جمع روحانیون صراحتاً تأکید نمودند: «من حقیقتاً هر چه فکر کردم دیدم نمی‌توانم این مطلب [قمه‌زدن] را که قطعاً یک خلاف و یک بدعت است به اطلاع مردم عزیزمان نرسانم. این کار را نکنند. بنده راضی نیستم. اگر کسی تظاهر به این معنا کند که بخواهد قمه بزند من قلباً از او ناراضی‌ام. این را من جدا عرض می‌کنم. یک وقت بود در گوشه و کنار چند نفر دور هم جمع می‌شدند و دور از انظار عمومی مبادرت به قمه‌زنی می‌کردند و کارشان تظاهر، به این معنا که امروز هست، نبود. کسی هم به خوب و بد عملشان کار نداشت، چرا که در دایره محدودی انجام می‌شد. اما یک وقت بناست که چندهزار نفر ناگهان در خیابانی از خیابان‌های تهران یا قم یا شهرهای آذربایجان و یا شهرهای خراسان ظاهر شوند و با قمه و شمشیر برسر خودشان ضربه وارد کنند. این کار قطعاً خلاف است. امام حسین (علیه السلام) به این معنا راضی نیست. من نمی‌دانم کدام سلیقه‌هایی و از کجا این بدعت‌های عجیب و خلاف را وارد جوامع اسلامی و جامعه انقلابی ما می‌کنند‌».

در چنین شرایطی در کشورمان به رغم ممنوعیت قمه زنی برای جلوگیری از وهن تشیع، شاهد تکرار فراوان چنین رفتاری هستیم و همین امسال نیز در بازار تهران برخی ‌مردم از انجام در خفای قمه زنی به خبرنگار «تابناک» می‌گفتند، هرچند هیچ کدام نه حاضر شدند درباره جزئیات این ماجرا‌ها جلوی دوربین سخن بگویند و نه نقدهایی را که به این خونریزی‌ها داشتند ‌به هر شکل ممکن بیان کردند. طلب نشانی محل‌های قمه زنی را نیز به سادگی رد می‌کردند، تا احیاناً مسیر تیزی به سمتشان تغییر جهت ندهد!

با این حال در دیگر کشور‌ها از جمله عراق و افغانستان تیغ زنی و قمه زنی ‌‌کاملاً علنی پابرجا بود تا رسانه‌های اروپایی باز هم چنین تصاویری را برای معرفی عزاداران حسینی برگزینند و وهن تشیع بار دیگر رخ دهد؛ امری که پیش از این با هشدار برخی علمای بزرگ و حتی قرار دادن حرمت برای آن همراه شده و در مقابل حتی در این زمینه برای برخی علمای بزرگ نیز داستان‌هایی در راستای مشروع سازی این عمل آوردند که خوشبختانه در‌‌ همان زمان حیات ایشان رد شد.

با این اوصاف، در چنین روزهایی، شاید بتوان با اندکی تأمل در فلسفه ضعیف قمه‌زنی این پرسش را مطرح کرد که آیا قمه‌زنی ارتباطی با فلسفه عاشورا دارد و یا ذره‌ای از جنبه‌های عزای امام حسین (ع) و حضرت عباس (ع) در آن لحاظ شده است و پس از آن برای پیوستن به چنین حرکت‌هایی تیغ برکشید؛ شیعه بیش از تیغ‌ به اندیشه نیاز دارد.

www.erfan313.blog.ir